กองบรรณาธิการ HD
เขียนโดย
กองบรรณาธิการ HD

โคกกระสุน (Tribulus)

เผยแพร่ครั้งแรก 27 ม.ค. 2019 อัปเดตล่าสุด 17 พ.ย. 2020 เวลาอ่านประมาณ 4 นาที

ข้อมูลภาพรวมของโคกกระสุน

โคกกระสุน (Tribulus) คือต้นไม้ที่ให้ผลหนามออกมา มีเรื่องเล่าว่าผลของโคกกระสุนมีความแหลมคมมากจนสามารถเจาะยางรถจักรยานได้ ผล, ใบ, และรากจากต้นไม้ชนิดนี้ถูกนำไปใช้ทำยา

ผู้คนใช้โคกกระสุนสำหรับภาวะต่าง ๆ อย่างอาการเจ็บหน้าอก, โรคผิวหนังอักเสบ (eczema), ต่อมลูกหมากโต, ภาวะผิดปรกติทางเพศ, ภาวะมีบุตรยาก, และภาวะอื่น ๆ มากมาย แต่ ณ ขณะนี้ก็ยังคงไม่มีข้อมูลทางวิทยาศาสตร์มาสนับสนุนสรรพคุณของโคกกระสุนเหล่านี้อยู่

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*

แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท

โคกกระสุนออกฤทธิ์อย่างไร?

โคกกระสุนมีสารเคมีที่อาจเพิ่มระดับฮอร์โมนบางตัวขึ้น อย่างไรก็ตามพืชชนิดนี้ก็ไม่ได้เพิ่มระดับฮอร์โมนชาย (testosterone) ในมนุษย์แต่อย่างใด

การใช้และประสิทธิภาพของโคกกระสุน

ภาวะที่โคกกระสุนอาจไม่สามารถรักษาได้

  • เพิ่มประสิทธิภาพทางด้านกีฬา การรับประทานโคกกระสุนเพียงอย่างเดียวหรือร่วมกับสมุนไพรและอาหารเสริมอื่นไม่อาจเพิ่มประสิทธิภาพการออกกำลังกายหรือสัดส่วนร่างกายของนักกีฬาขึ้นได้

ภาวะที่ยังคงขาดหลักฐานว่าใช้โคกกระสุนรักษาได้หรือไม่

  • อาการเจ็บหน้าอก (angina pectoris) งานวิจัยแสดงให้เห็นว่าการรับประทานสารสกัดจากโคกกระสุนอาจลดอาการเจ็บหน้าอกลงได้
  • โรคผิวหนังอักเสบ (atopic dermatitis) การทานโคกกระสุนร่วมกับสมุนไพรอื่นอีก 9 ชนิดอาจช่วยลดอาการผิวแดงในเด็กและผู้ใหญ่ที่มีอาการจากโรคผิวหนังบางประเภทกำเริบได้ อย่างไรก็ตามก็มีงานวิจัยอื่น ๆ ที่ไม่พบสรรพคุณของโคกกระสุนเช่นนี้
  • โรคต่อมลูกหมากโต (Benign prostatic hyperplasia; BPH) งานวิจัยแสดงให้เห็นว่าการทานอาหารเสริมโคกกระสุนและใบกะหรี่ (Murraya koenigii) นนนาน 12 สัปดาห์จะช่วยให้อาการของโรคนี้ดีขึ้นคล้ายกับการใช้ยา tamsulosin ในผู้ชายที่มีภาวะต่อมลูกหมากโต โดยงานวิจัยอื่นแสดงให้เห็นว่าการทานอาหารเสริมที่ประกอบด้วยโคกกระสุน, ว่านหางจระเข้สีน้ำตาล, ไคโตซาน, และผลปาล์มเลื่อยนาน 2 เดือนจะช่วยให้อาการและคุณภาพชีวิตของผู้ชายที่มีอาการระบบทางเดินปัสสาวะส่วนล่างที่เป็น BPH และที่ไม่ได้เป็น BPH ดีขึ้นได้
  • ภาวะเสื่อมสมรรถภาพทางเพศ (Erectile dysfunction (ED)) งานวิจัยแสดงให้เห็นว่าการทานโคกกระสุนนาน 3 เดือนจะช่วยจัดการปัญหาการแข็งตัวของผู้ชายที่มีภาวะ partial androgen deficiency ได้ ส่วนงานวิจัยอื่นได้แสดงให้เห็นว่าการทานอาหารเสริมที่ประกอบด้วยโคกกระสุน, ว่านหางจระเข้สีน้ำตาล, และไคโตซานนาน 3 เดือนอาจช่วยเพิ่มความพึงพอใจทางเพศ, ความต้องการทางเพศ, ความสามารถในการหลั่ง, และคุณภาพชิวิตของผู้ชายที่มีภาวะ ED ได้ อย่างไรก็ตามงานวิจัยอื่น ๆ กลับแสดงให้เห็นว่าการทานโคกกระสุนนาน 30 วันไม่ได้ช่วยจัดการปัญหาการแข็งตัวของผู้ชาย ED แต่อย่างใด
  • ภาวะมีบุตรยาก งานวิจัยในเรื่องของโคกกระสุนกับภาวะมีบุตรยากยังคงมีความขัดแย้งกันอยู่ งานวิจัยบางชิ้นแสดงให้เห็นว่าโคกกระสุนนาน 60 วันไม่อาจเพิ่มจำนวนสเปิร์มของผู้ชายที่มีปัญหาจำนวนสเปิร์มน้อยได้ อย่างไรก็ตามก็มีงานวิจัยชิ้นอื่นที่แสดงให้เห็นว่าผลิตภัณฑ์ที่ประกอบด้วยโคกกระสุนนาน 30 วันจะเพิ่มปริมาณการหลั่งน้ำเชื้อ, ความเข้มข้นของสเปิร์ม, และเพิ่มการเคลื่อนไหวของสเปิร์มในผู้ชายที่มีปัญหาสปิร์มต่ำได้ อีกทั้งยังมีงานวิจัยอื่นที่แสดงให้เห็นว่าการทานผลิตภัณฑ์จากโคกกระสุนเดียวกันนี้นาน 1-2 เดือนยังสามารถเพิ่มความต้องการทางเพศและการแข็งตัวของผู้ชายที่มีภาวะมีบุตรยากเนื่องจากระดับเทสโทสเตอโรนต่อได้ด้วย
  • ปัญหาทางเพศในผู้หญิง งานวิจัยแสดงให้เห็นว่าการทานโคกกระสุนนาน 4 สัปดาห์จะช่วยเพิ่มความต้องการทางเพศ, ความเร้าอารมณ์, ความพึงพอใจ, การถึงจุดสุดยอด, ความเจ็บปวด, และการหล่อลื่นในผู้หญิงที่มีความต้องการทางเพศต่ำได้ งานวิจัยอื่นได้แสดงให้เห็นว่าการทานโคกกระสุนนาน 90 วันจะเพิ่มความต้องการทางเพศ, ความเร้าอารมณ์, ความรู้สึก, การหล่อลื่น, ความสามารถในการถึงจุดสุดยอด, และความพอใจทางเพศของผู้หญิงวัยหมดประจำเดือนที่มีปัญหาได้
  • ภาวะโลหิตจาง (anemia)
  • มะเร็ง
  • อาการไอ
  • ท้องอืด
  • ภาวะสุขภาพอื่น

จำเป็นต้องรวบรวมหลักฐานให้มากขึ้นเพื่อให้ข้อมูลด้านประสิทธิผลของโคกกระสุนเพิ่มเติม

ผลข้างเคียงและความปลอดภัยของโคกกระสุน

อาหารเสริมโคกกระสุนถูกจัดว่าอาจจะปลอดภัยสำหรับผู้คนส่วนมากเมื่อนำไปรับประทานในระยะเวลาสั้น ๆ โคกกระสุนที่ใช้ในการศึกษาวิจัยยังถูกใช้ได้นานถึง 90 วัน โดยมีรายงานผลข้างเคียงที่เบาบางและไม่ค่อยเกิดขึ้น แต่หากเกิดขึ้นก็อาจจะมีทั้งอาการปวดท้อง, ปวดบิด, ท้องร่วง, คลื่นไส้, อาเจียน, ท้องผูก, ตื่นเต้น, นอนหลับยาก, หรือมีประจำเดือนออกมาก อีกทั้งในกรณีหายากก็ยังมีรายงานความเสียหายกับไตที่เชื่อมโยงกับโคกกระสุนเช่นกัน ส่วนข้อมูลความปลอดภัยของการใช้โคกกระสุนในระยะยาวยังคงไม่ชัดเจน

การรับประทานผลโคกกระสุนที่ปกคลุมไปด้วยหนาวถูกจัดว่าไม่ปลอดภัยเนื่องจากมีรายงานพบปัญหาร้ายแรงที่ปอดที่เชื่อมโยงกับการรับประทานผลจากพืชชนิดนี้

คำเตือนและข้อควรระวังเป็นพิเศษ:

สตรีมีครรภ์และแม่ที่ต้องให้นมบุตร: การทานโคกกระสุนระหว่างตั้งครรภ์ถูกจัดว่าอาจจะไม่ปลอดภัย จากการวิจัยกับสัตว์พบว่าโคกกระสุนอาจส่งผลเสียต่อพัฒนาการของตัวอ่อนได้ แต่ ณ ตอนนี้ก็ยังไม่มีข้อมูลเกี่ยวกับความปลอดภัยของการใช้โคกกระสุนระหว่างให้นมบุตร ผู้หญิงในกลุ่มทั้งสองจึงไม่ควรใช้โคกกระสุนระหว่างมีครรภ์หรือกำลังให้นมบุตร

เบาหวาน: โคกกระสุนอาจลดระดับน้ำตาลในเลือดลงได้ โดยอาจต้องมีการปรับเปลี่ยนยาสำหรับเบาหวานตามคำแนะนำของผู้เชี่ยวชาญ

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*

แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท

การผ่าตัด: โคกกระสุนอาจส่งผลต่อระดับความดันและน้ำตาลในเลือดได้ ซึ่งการรบกวนเช่นนี้อาจส่งผลต่อการควบคุมความดันโลหิตและน้ำตาลในเลือดระหว่างและหลังจากผ่าตัดได้ ดังนั้นควรหยุดใช้โคกกระสุนก่อนเข้ารับการผ่าตัดอย่างน้อย 2 สัปดาห์

การใช้โคกกระสุนร่วมกับยาชนิดอื่น

ใช้โคกกระสุนร่วมกับยาเหล่านี้ด้วยความระมัดระวัง

  • ลิเทียม (Lithium) กับโคกกระสุน

ลิเทียมอาจมีผลคล้ายยาระบาย ดังนั้นการทานโคกกระสุนอาจลดความสามารถในการกำจัดลิเทียมของร่างกายลงจนอาจทำให้มีลิเทียมตกค้างในร่างกายมากขึ้นจนส่งผลให้เกิดผลข้างเคียงร้ายแรงได้ ควรปรึกษาผู้ดูแลด้านสุขภาพของคุณหากคุณกำลังใช้ลิเทียมและต้องการทานโคกกระสุนก่อน โดยอาจต้องมีการปรับเปลี่ยนปริมาณลิเทียมที่คุณใช้ตามความจำเป็น

  • ยาสำหรับโรคเบาหวาน (Antidiabetes drugs) กับโคกกระสุน

โคกกระสุนอาจลดระดับน้ำตาลในเลือดลง โดยยาสำหรับเบาหวานเองก็ถูกใช้เพื่อลดระดับน้ำตาลในเลือดลง ดังนั้นการทานโคกกระสุนร่วมกับยาเบาหวานอาจทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดตกลงต่ำเกินไปได้ จึงควรเฝ้าระวังระดับน้ำตาลในเลือดของตนเองอย่างใกล้ชิด ซึ่งอาจต้องมีการปรับเปลี่ยนปริมาณยาเบาหวานตามความจำเป็น ตัวอย่างยาสำหรับเบาหวานมีทั้ง glimepiride (Amaryl), glyburide (DiaBeta, Glynase PresTab, Micronase), insulin, pioglitazone (Actos), rosiglitazone (Avandia), chlorpropamide (Diabinese), glipizide (Glucotrol), tolbutamide (Orinase), และอื่น ๆ

ปริมาณยาที่ใช้

ขนาดยาที่เหมาะสมสำหรับโคกกระสุนนั้นจะขึ้นอยู่กับหลาย ๆ ปัจจัย เช่นอายุ, สุขภาพ, และภาวะสุขภาพอื่น ๆ ของผู้ใช้ ซึ่ง ณ ขณะนี้ยังคงขาดแคลนข้อมูลทางวิทยาศาสตร์มาชี้ชัดปริมาณที่เหมาะสมของโคกกระสุน ดังนั้นต้องพึงจำไว้ว่าแม้จะเป็นผลิตภัณฑ์ที่ผลิตจากธรรมชาติก็ไม่จำเป็นต้องปลอดภัยทุกครั้ง พยายามปฏิบัติตามคำแนะนำบนฉลากยาและปรึกษากับเภสัชกร, แพทย์, หรือผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพท่านอื่นก่อนใช้โคกกระสุนทุกครั้ง


4 แหล่งข้อมูล
กองบรรณาธิการ HD มุ่งมั่นตั้งใจให้ผู้อ่านได้รับข้อมูลที่ถูกต้อง โดยทำงานร่วมกับแพทย์และบุคลากรทางการแพทย์ รวมถึงเลือกใช้ข้อมูลอ้างอิงที่น่าเชื่อถือจากสถาบันต่างๆ คุณสามารถอ่านหลักการทำงานของกองบรรณาธิการ HD ได้ที่นี่
Wenyi Zhu, Yijie Du, Hong Meng, Yinmao Dong, Li Li, A review of traditional pharmacological uses, phytochemistry, and pharmacological activities of Tribulus terrestris (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5503856/), 11 July 2017.
Rogerson S, Riches CJ, Jennings C, Weatherby RP, Meir RA, Marshall-Gradisnik SM, The effect of five weeks of Tribulus terrestris supplementation on muscle strength and body composition during preseason training in elite rugby league players. (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17530942), 21 May 2017.

บทความนี้มีจุดประสงค์เพื่อให้ความรู้แก่ผู้อ่าน ผู้อ่านไม่ควรเลือกใช้ยาเองจากการอ่านบทความ ควรได้รับคำแนะนำจากแพทย์หรือเภสัชกรก่อนใช้ยาทุกครั้ง เพราะแต่ละท่านอาจมีสาเหตุของโรค โรคประจำตัว และประวัติการรักษาที่ต่างกัน ทาง HD พยายามอัปเดตข้อมูลให้ครบถ้วนถูกต้องอยู่เสมอ คุณสามารถส่งคำแนะนำได้ที่ https://honestdocs.typeform.com/to/kkohc7

ผู้เขียนและผู้รีวิวบทความไม่มีส่วนเกี่ยวข้องกับสินค้าหรือบริการที่นำเสนอแต่อย่างใด เว้นแต่จะระบุในเนื้อหา การแนะนำสินค้าและบริการแสดงขึ้นอัตโนมัติจากระบบของเว็บไซต์หรือแอปพลิเคชัน

ขอบคุณที่อ่านค่ะ คุณคิดว่าบทความนี้มีประโยชน์มากแค่ไหนคะ
(1 ดาว - น้อย / 5 ดาว - มาก)